Magazyn Skarpa Warszawska Nr 8 (172) sierpień 2023

"Chciałem, by Warszawa była Wielka"

19. sierpnia mija 130. rocznica urodzin Stefana Starzyńskiego, bohaterskiego prezydenta Warszawy, jej obrońcy we wrześniu 1939 r., a zamordowanego przez gestapowców w grudniu 1939 r. Starzyński jednoznacznie kojarzy się z rozwojem Warszawy. Mimo że tylko przez pięć lat stał na czele samorządu stolicy, to w historii zapisał się jako prezydent wizjoner. Niektóre z przedstawionych przez Starzyńskiego pomysłów są aktualne do dziś. Warto jednak dodać, że i realizowane programy były w tamtych czasach (1934-39) pionierskie, jak np. zainicjowany przez Starzyńskiego program budowy tanich mieszkań dla ubogich i klasy robotniczej. Jego administracja wdrożyła projekt budowy osiedla Praga Północ, które było jednym z pierwszych osiedli socjalnych w Polsce.

W tym numerze "Skarpy Warszawskiej" spróbujemy sobie odpowiedzieć na pytanie, jaka była Warszawa w sierpniu 1939 roku i jak mogłaby wyglądać, gdyby nie wybuch II wojny światowej i klęska powstania. Przemysław Ciunowicz w obszernym artykule „Warszawa przegranych marzeń" pisze o utraconej szansie na wielopłaszczyznowy rozwój i o niezrealizowanych projektach i planach. Z kolei Grzegorz Mika z mistrzowską precyzją opisuje "Ostatni i największy pałac II RP", czyli gmach sądów na Lesznie (dziś al. Solidarności). Zachęcam także to lektury artykułu Krzysztofa Bochusa o zbrodni w Wawrze, która odarła warszawiaków z wszelkich złudzeń i określiła charakter nazistowskiej okupacji w ich niepokornym mieście.

Chciałbym zwrócić Państwa uwagę na umieszczony fragment książki znakomitego historyka Wojciecha Lady pt. "Bereza". To wstrząsający reportaż o tym, co się dzieje, kiedy władza zastępuje sąd! W połowie 1934 roku powstał obóz w Berezie Kartuskiej, do którego władze polskie kierowały według własnego uznania, bez śledztwa i wyroku, osoby uznane za potencjalne zagrożenie.

Inspirującej lektury

Rafał Bielski Redaktor Naczelny

OD REDAKCJI

"Chciałem, by Warszawa była wielka"

Wiadomości ze Skarpy

TEMAT NUMERU:
Warszawa przegranych marzeń sierpień '39

Z SZUFLADY KOLEKCJONERA

Z szuflady kolekcjonera Rafała Bielskiego

TEMAT NUMERU

Warszawa przegranych marzeń

Przemysław Ciunowicz

Ostatnie lato z muzami

Adam Podlewski

Życie w przededniu nowej wojny

Ewa Salwin

Wawer, krwawe preludium okupacji

Krzysztof Bochus

Kwadrans wyrwany śmierci. O życiu artystycznym powstańczej Warszawy

Ewa Salwin

Architektura

Ostatni i największy pałac II RP

Grzegorz Mika

Warszawa detalicznie

Ostatnie nowe kino przedwojennej Warszawy

Jakub Jastrzębski

Warszawskie klimaty

Pałac Brühla. Skarby pod trawnikiem

Artur Górski

Jedyna taka kwadryga

Krzysztof Bochus

Wywiad

Staram się trafić do każdego czytelnika

O Powstaniu, aplikacji do poznania dawnej Warszawy i niezwykłych kobietach z Marcinem Lwowskim rozmawia Adam Podlewski

Skarpa literacka

Bereza
Wojciech Lada

Fragment książki

Persowie. Epoka Wielkich Królów

Lloyd Llewellyn-Jones

Fragment książki

Z powstania do Auschwitz

Majewska-Brown Nina

Fragment książki

Książki