Magazyn Skarpa Warszawska Nr 4 (168) kwiecień 2023

Pałac, który budzi jednoznaczne skojarzenia

Chociaż pałac Mostowskich kojarzy nam się dziś przede wszystkim z siedzibą Komendy Stołecznej Policji, a pamiętającym czasy PRL-u z Komendą Stołeczną Milicji Obywatelskiej, jego historia sięga XVIII wieku i czasów króla Augusta III. Postanowiliśmy więc uczynić go głównym tematem kwietniowego numeru magazynu „Skarpa Warszawska" – o burzliwych dziejach budynku i jego kolejnych właścicielach dowiedzą się Państwo z artykułu Piotra Wierzbickiego. W związku z 80. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim dużo uwagi poświęcamy też zagadnieniom związanym z Muranowem, który w czasie okupacji stał się miejscem dramatu ludności żydowskiej, a w 1943 r. areną jej dramatycznej walki z niemieckim oprawcą. Dzieje Nowolipek opisuje w swoim artykule Przemysław Ciunowicz, a życiorys jednego z najsłynniejszych mieszkańców tej ulicy, noblisty Józefa Rotblata, przybliżają Maria i Przemysław Pilichowie, którzy w tym samym numerze oprowadzają również czytelników po cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej. O młodzieży w getcie warszawskim i jej relacjach dotyczących życia za murami pisze z kolei Ewa Salwin. Muranów jest też tematem felietonu Michała Gruszczyńskiego o przejmującym tytule Dzielnica, której nie ma.

Nowy numer "Skarpy Warszawskiej" obfituje w interesujące wywiady, które w dużej mierze powiązane są z okrągłą rocznicą powstania w getcie warszawskim. Zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dr Anna Czerwińska-Walczak, przybliża działalność programu „Projekt oznakowania cmentarzy żydowskich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", a Zuzanna Schnepf-Kołacz z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN opowiada o wystawie „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim".

Polecam Państwu również wywiad z Joanną Jax, autorką powieści Na obcej ziemi. Nowe życie, na temat dalszych losów bohaterów Sagi wołyńskiej i życia Ukraińców na Ziemiach Odzyskanych pod koniec lat 40. Pierwszy tom nowej serii tej bestsellerowej autorki ukaże się już 12 kwietnia 2023 r. nakładem wydawnictwa Skarpa Warszawska.

Rafał Bielski
Redaktor Naczelny

Spis treści:

OD REDAKCJI

Pałac, który budzi jednoznaczne skojarzenia

TEMAT NUMERU:
PAŁAC MOSTOWSKICH. NIE TYLKO O POLICJI

Z SZUFLADY KOLEKCJONERA

Z szuflady kolekcjonera Rafała Bielskiego

TEMAT NUMERU

Jego nazwę znają wszyscy

Piotr Wierzbicki

Muranów przed Muranowem

Adam Podlewski

Nowolipki – ulica czy osiedle?

Przemysław Ciunowicz

Józef Rotblat. Noblista z warszawskich Nowolipek

Maria i Przemysław Pilichowie

WARSZAWA DETALICZNIE

Niedoszłe centrum Muranowa

Jakub Jastrzębski

WARSZAWSKIE KLIMATY

Spaleni za życia.
O nastrojach wśród młodzieży w getcie warszawskim

Ewa Salwin

Za murem warszawskiego getta. Fotografie ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej

Maria i Przemysław Pilichowie

Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile 2023

Dom Traugutta

Katarzyna Dzierzbicka

Apollo wraca do Wilanowa

Krzysztof Bochus

Wesela, bale i skandale. Pałac Saski w listach, pamiętnikach i prasie XVIII i XIX wieku

Marek Teler

ARCHITEKTURA

Nowe Stare Miasto (cz. 2)

Grzegorz Mika

WYWIAD

Pokazujemy powstanie w getcie oczami cywilów

O losach ludności cywilnej w czasie powstania w getcie warszawskim i kultywowaniu pamięci o tragicznych wydarzeniach sprzed 80 lat z Zuzanną Schnepf-Kołacz, kuratorką wystawy „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim", rozmawia Marek Teler.

Prowadzimy ten projekt z poczuciem misji

O programie „Projekt oznakowania cmentarzy żydowskich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", mającym na celu ochronę pamięci o żydowskich miejscach pochówku w Polsce, z dr Anną Czerwińską-Walczak, zastępcą dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, rozmawia Marek Teler.

Zwykli Ukraińcy mieli w Polsce ciężkie życie

O dalszych losach bohaterów Sagi wołyńskiej, życiu Ukraińców na Ziemiach Odzyskanych i Wrocławiu końca lat 40. z Joanną Jax, autorką książki Na obcej ziemi. Nowe życie, rozmawia Marek Teler.

Niełatwo jest zrozumieć Irenę

O Irenie Gelblum, działaczce żydowskiego ruchu oporu, która po wojnie stworzyła siebie na nowo i stała się polsko-włoską poetką Ireną Conti Di Mauro, z Remigiuszem Grzelą, autorem
książki Trzy życia Ireny Gelblum, rozmawia Marek Teler.

GRUCHA WIECHEM...

Dzielnica, której nie ma

Michał Gruszczyński