Magazyn Historia bez Tajemnic nr 5 (21) 2024

Jesień tajemnic

Studiujemy historię nie tylko dlatego, że chcemy zrozumieć, skąd przychodzimy, jak powstała nasza kultura i jakie obowiązki mamy wobec przodków. Poznawanie historii, zwłaszcza tych tajemniczych to też rozrywka, zaspokojenie zmysłu odkrywcy w naszej duszy, i nie ma w tym niczego zdrożnego. Jak czytelnicy powieści kryminalnej, którzy zbierają na stronach opowieści wskazówki do odpowiedzi na pytanie „kto zabił", tak miłośnicy historii traktują często niepewne źródła, uprzedzone opracowania i niejednoznaczne przekazy, jak podpowiedzi w rozwiązywaniu wielkiej zagadki. Każde wydarzenie historyczne, nawet względnie niedawne, którego byliśmy naocznymi świadkami, zawiera ten aspekt tajemnicy, niedopowiedzenia, kuszącej enigmy. Co dopiero jednak, gdy mamy do czynienia z prawdziwą tajemnicą...

O zatonięciu Titanica wiemy pozornie sporo. Mimo tragicznej śmierci ponad tysiąca pięciuset ludzi, siedmiuset pasażerów i załogantów przeżyło i miało okazję opowiedzieć swoją historię. Ale te relacje, dokumenty załogi statków ratujących rozbitków i ustalenia komisji śledczych nie wyjaśniły wszystkich aspektów tragedii. Nie wiemy, ilu ludzi więcej można byłoby ocalić, gdyby nie pechowe przypadki i podejmowane w pośpiechu decyzje załogi. Nie wiemy, jak zachowałby się kadłub statku, gdyby uderzył w przeszkodę pod nieco innym kątem. Nie jesteśmy pewni, czy możemy oceniać postawę i działania załogi, która zmierzyła się z nieoczekiwanym zagrożeniem w niespotykanych dotychczas warunkach. Jednak przede wszystkim nie znamy historii, aspiracji i sekretów tych tysiąca pięciuset ludzi, którzy nigdy nie wyszli na ląd w Nowym Yorku. W dodatku istnieją ludzie, którzy z odkrywania tajemnic utraconego transatlantyka uczynili rozrywkę (czasem – śmiertelnie niebezpieczną), a inni zatracili się w coraz bardziej niesamowitych teoriach i hipotezach...

To jednak nie wszystko. W tym wydaniu przeniesiemy się też we wcześniejszą przeszłość. Mariusz Samp przypomni niezwykły powrót Kazimierza Odnowiciela na ziemie polskie. Maria Weber opowie o mrocznych stronach galicyjskiej imigracji. Adam Podlewski przyjrzy się anglosaskiej fascynacji dworem Tudorów i krwawymi rozgrywkami epoki reformacji, zaś Łukasz Czarnecki opowie o pochodzącej z Japonii pierwszej w dziejach światowej literatury powieści psychologicznej. Krzysztof Bochus pokaże zaś, jak długi, krwawy cień Stalina sięga jeszcze czasów obecnych. Paweł Piziulski przypomni całkiem niedawną zagadkę Kusznika z Londynu. Na koniec zaś spojrzymy w przyszłość optymistycznie, oceniając szanse na odbudowę Pałacu Saskiego.

RAFAŁ BIELSKI, redaktor NACZELNY

Spis treści:

Na gorąco

Odkrycia, konferencje, publikacje, rocznice

Na czasie

Zostawcie Titanica!

Adam Podlewski

Czyli dwie historie najsłynniejszego transatlantyku

Gość z pomnika

Kazimierz Odnowiciel

Mariusz Samp

Piastowski książę, który odrodził się jak Feniks z popiołów

Za Kulisami

Kusznik z Londynu

Paweł Pizuński

Zabójcy z kuszą w ręku

Nasze śledztwo

Dziedzictwo Stalina

Krzysztof Bochus

Niedościgły wzór dla współczesnych satrapów.

Wolne tematy

Bitwa pod Zawichostem

Mariusz Samp

Jedna z najważniejszych bitew stoczonych w średniowieczu
na ziemiach polskich

Szelmowski handel chłopami

Maria Weber

„Canadian Pacific" w Galicji

Ród złota i krwi

Adam podlewski

Tudorowie w kulturze

Stosy trupów i krew po kolana

Mariusz Samp

Początek epoki krucjatowej

Epoka Heian

Łukasz Czarnecki

Czas rozkwitu wysublimowanej kultury dworskiej.

Piekielny gubernator Weimaru

Małgorzata Giermaz

O rabowanych przez nazistów skarbach wiadomo, że były prezentami z frontu, żołnierze chętnie zabierali je do domu. W podobny sposób działali Amerykanie.

Pałac Saski

Pałac Saski doceniony na świecie

Jakub Szyda,
Piotr Wróblewski

Prestiżowa, międzynarodowa nagroda architektoniczna.

Spec ma głos

Trump nie pomoże Polsce

Rozmowa z Jurijem Felsztinskim, rosyjskim historykiem, autorem książki „Na smyczy Kremla. Donald Trump, Dmitrij Rybołowlew i oferta stulecia".

Przeczytane, opisane

Strzeż się damy

Fragment książki Elizabeth Fremantle „Strzeż się damy".

Dzika dywizja. Historia Czerwonych Beretów

Fragment książki Piotra Korczyńskiego „Dzika dywizja. Historia Czerwonych Beretów".

Zakamarki Białego Domu

Fragment książki Marka Wałkuskiego „Zakamarki Białego Domu".